අනාථයි කියල දැනගත්තනම්, දුක දැකලත් ඉවරයි. අනාථත්වයේ පැවැත්මක් ඇත්ද, දුකට හේතුවයි කියල දැකලත් ඉවරයි. අනාථත්වයේ අත්හැරීම, දුක නිදහස්වීම කියල දැකලත් ඉවරයි. අනාථත්වය අත්හරින්න මොකද කරන්න ඕනෙ? අනාථයි කියන තත්වයම සිහිකරල බලන්න ඕනෙ. එහෙනම් ඒක මාර්ගයයි. චතුරාර්ය සත්‍යම ඔතන දැකල ඉවරයි. “අරිහත් ඵලයෙන් කෙලවර වෙන භාවනාවක්”
මෙම දේශනාවෙහි අරිය කාන්ත සීලය, අපිලාපන හා උපහන්හන ස්මෘති, අෂ්ට සමාපත්ති , බ්‍යාමමත්තේ කලේබරේ, ගිරි භාණ්ඩ, සෘද්ධි, අරිය මෙත, සුවාසූ දහසක්, දෙවුදත් තෙර, උපේක්ෂාතර උපේක්ෂාව, අරි අටඟි මඟ, පබස්සර සිත, ආලෝක කර්මස්ථානයක් යන දහම් කරුණු මූලිකව තවත් බොහෝ දහම් කරුණු සම්බන්ධ පැහැදිලි කිරීම් අන්තර්ගත ය.
දැන් බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළා, “ඔන්න ඕක භාවනා කරන්න!” ඔන්න භාවනාව! ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය භාවනා කරන්න ඕනේ කිවුවා, “තං ඛෝ පණිධං දුක්ඛ නිරෝධ ගාමිණී පටිපදා අරිය සච්චං භාවේතබ්බංතිමේ භික්කවේ පුබ්බේ අනනුස්සුතේසු ධම්මේසු චක්ඛුං උදපාදි, ඥාණං උදපාදි, පඤ්ඤා උදපාදි, විජ්ජා උදපාදි, ආලෝකෝ උදපාදි!” කියලා…
ඵල සමාපත්තියෙන් ඉඳගෙන, මේ ලෝකේ හැම දෙයක්ම ඇසින්-කනින්-දිවෙන්-නාසයෙන්-ශරීරයෙන් ඇසුරු කරන්න පුලුවන්. මොනවායින් ඇසුරු කළත්, මොන රූප, මොන ශබ්ද, මොන ගන්ධ ඇසුරු කළත්, ඒ තුළින් යම්කිසි ප්‍රමාණයේ එකක් ගෙවිලා ගියාද, ඒක නැඟෙන්නේ නෑ! ඉතුරුටිකයි නැඟෙන්නේ. අන්න ඒක තමයි ඒ සමාපත්තියේ ස්වභාවය.
