කල්ප වෘක්ෂය සංකේතයක්. කල්ප වෘක්ෂය කියන එක මේ දෙවුලොව තියෙන, පුන්‍ය සෘද්ධියෙන් පහලවෙච්චි දෙයක්. ඒ දේවතාවෙකුට මොනවා හරි අවශ්‍යයතාවයක් තියෙනවා නම්, ඒ වෘක්ෂය වෙතට ගිහිල්ලා බලාපොරොත්තු වෙනකොට, මැවිලා එනවා.

ඒ පූජා කරපුහාම, අපි සංකේතවත් කළේ “කිසි දෙයක් අඩුපාඩුවක් නැතුව, සර්ව සම්පූර්ණ මහා පූජාවක් දෙනවා” කියලා. ඉතින් අන්න ඒ සංකේතවත් කරලා පූජා කරපුහාම ඒකෙදි ඇතිවෙන්නෙ, අපිට කිසි දවසක අඩුපාඩුවක් නොවෙන, සියලු දෙයින් පූර්ණ වන්නාවූ පරිසරයක්, සියලු දෙයින් පූර්ණ වන්නාවූ කායික-මානසික පරිසරයකට ඒ හේතුවෙන පුන්‍ය සෘද්ධියක් ලැබෙනවා. අන්න ඒ පුන්‍ය සෘද්ධිය නිවනට හේතුවෙන්න අපි හිතාගත්තොත්, නිවන් මඟට හේතුවෙන විදිහට සියලු කටයුතු සම්පූර්ණ වෙන්න ක්‍රමයක් හැදෙනවා.

දේවාලෙට ගිහිල්ලා, දේවාලෙට පූජා වට්ටියක් තියලා, “ලොවට යහපතක්, ශාන්තියක්, මොනවා හරි කරලා දෙනවා නම් උදවුවක්, උපකාරයක්, යම් දේවතාවෙක්, ඒ දේවතාවන් උදෙසා මගේ මේ කෙරෙන්නාවූ පූජාවෝ පූජා වේවා!” කියලා පූජා කරලා එන්න. ඒක කෙරුවට කිසි ප්‍රශ්නයක් නෑ. හැබැයි, තමන් දැනගන්න, මේ ලෞකික වශයෙන් කරන උදවුවක්, උපකාරයකට යම් සම්බන්ධතාවයක් දෙනවද, එක්කෝ එහෙම කරපු එකකට ගුණයක් සළකනවද, ඒකයි මේ කරන්නේ.

ඉතින් ඒ නිසා, ඒවා බුදු දහමෙ තහනම් නෑ. යම්කිසි දෙවි කෙනෙක්ගෙන් පිළිසරණක්, පිහිටක් අරගෙන ඒ ආදී වශයෙන් තමන්ගෙ වැඩ කටයුතු කරගන්න එක ප්‍රශ්නයක් නෑ. හැබැයි ඒවා දැනගන්න ඕනෑ නිවන් දකින්න නම් නෙමෙයි.

මෙම දේශනාවෙහි අරිය කාන්ත සීලය, අපිලාපන හා උපහන්හන ස්මෘති, අෂ්ට සමාපත්ති , බ්‍යාමමත්තේ කලේබරේ, ගිරි භාණ්ඩ, සෘද්ධි, අරිය මෙත, සුවාසූ දහසක්, දෙවුදත් තෙර, උපේක්ෂාතර උපේක්ෂාව, අරි අටඟි මඟ, පබස්සර සිත, ආලෝක කර්මස්ථානයක් යන දහම් කරුණු මූලිකව තවත් බොහෝ දහම් කරුණු සම්බන්ධ පැහැදිලි කිරීම් අන්තර්ගත ය.

කර්මයයි, කර්ම පථයයි දෙකක් තියෙනවා. දැන් දස අකුසළ කර්ම තියෙනවා, කර්ම පථය කියලා තියෙනවා. … දැන් මේවායේදි ඇතිවෙන්නාවූ සම්පූර්ණ කර්මයක් බවට පත්වීමක් තියෙනවා, කාරණා සම්පූර්ණ නම්. ඒවට කියනවා, “කර්ම” සහ “කර්ම පථ”. කර්මයයි, කර්ම පථයයි කියන මේ දෙක තෝරාගන්න ඕනෑ.

ඇයි ලෝකේ සාරයි කියලා හිතෙන්නේ? “ලෝකේ මොනවා හරි හොඳවා තියෙනවා, අපිට ඉන්න, පවතින්න, සැනසිල්ලේ ඉන්න හරවත් දෙයක් තියෙනවා” කියන මේ නිගමනයට බහිනවා. ඔය නිගමනයට බහින්නේ මොකද, හරයක්, හරවත් දෙයක් තියෙනවා කියලා වැටහෙනවා නම්, අපිට හිතෙනවා නම්, අපි තව “විද්‍යාව” හරියට දැකලා නෑ! අනිච්චයි, දුක්ඛයි, අනත්ථයි කියන මේ ත්‍රිලක්ෂණය වැටහිලා නෑ හරියට.

“ස්වාමීනි, දැනටමත් ඔබවහන්සේ දේශනා නොකරපු දහම් කොටස් දේශනා කළ හැටියට මේ භික්ෂූන් අතර නොයෙක් කථා යනවා, කියවෙනවා. දැනටමත් මෙහෙම විපරීත කරගන්නවා නම්, මතු මේ පශ්චිම ජනතාව ඔබවහන්සේ දේශනා කරපු එක කොහොම සුද්ධ කරලා ගනීද?”
“ගෝතමිය, ඒක එච්චර ලොකු දෙයක් නෙමෙයි! යමක් ඇසුරු කරනකොට, යමක් ක්‍රියාත්මක කරනකොට, යමක් කථා කරනකොට, ක්‍රියා කරනකොට, රාගක්ෂය වෙන බව, ද්වේෂ ක්ෂය වෙන බව, මෝහ ක්ෂය වෙන බව, ඒකට හේතු තියෙන බව පේනවා නම්, ඒවා බුද්ධ දේශනා. යමක් ක්‍රියාත්මක කරනකොට රාගක්ෂය වෙන්නේ නැත්නම්, ද්වේෂක්ෂය වෙන්නේ නැත්නම්, මෝහක්ෂය වෙන්නේ නැත්නම්, ඒවා බුද්ධ දේශනා නෙමෙයි! මේකෙන් තෝරාගන්න.”

ඇත යනු එක අන්තයකි, නැත යනු එක අන්තයකි. මේ අන්ත දෙකට නොබැස මාධ්‍යය තුළින් තථාගතයන් වහන්සේ යථාවබෝධය ලැබුවා. “අනාත්ම” නෙමෙයි “අනත්ථ” – අනත්ථ වචනේ! අනත්ථ කියන්නේ?…

නිවන් දැකීමට දැන් පැවිදි වෙන්නම අවශ්‍යය නෑ! ගිහි වතේ ඉඳන් ඕන තරම් නිවන් අවබෝධ කරලා තියෙනවා, තමන් ගේ අඹු – සැමි ජීවිත ගත කරලා තියෙනවා, පවුල් ජීවිත ගත කරලා තියෙනවා, එහෙමමත් වෙලා, අනාගාමී ඵලයට පත් වෙලත් ඉඳලා, පසුව මේ කෙළවර කරලා තියෙනවා – අන්තිමට අරිහත්වයට පත් වෙලාත් කෙළවර කරලා තියෙනවා – ගිහි වතේමත් ඉඳගෙන! මේ බුද්ධ සාසනයේ…